विश्वका पुस्तक-पसलहरु – भाग ३ : रचना पुस्तक, गान्तोक

विश्वका पुस्तक-पसलहरु – भाग ३ – हिमालयमा तेस्रो स्थल
रचना पुस्तक, गान्तोक
अर्का दास अनुवाद राजीव शङ्कर श्रेष्ठ
-०-

सानो घुमौरो काठको सिढ़ीले कोलकताको पार्क स्ट्रिटस्थित अक्सफोर्ड बुकस्टोरको  भूईं तलाबाट मुनिल्लो तल्लामा भएको स्थान हामी रित्ता-खल्ती भएका विद्यार्थीहरुका लागि एक स्वर्ग हुनेगर्थ्यो | त्यसताका पुस्तक-पसलहरुले त्यस्ता व्यक्तिलाई ताखबाट किताब निकाली एक घण्टा भन्दा धेर समय पढ्दा हेर्नदिने चलन थिएन, कठोर तर अल्प दयादृष्टि झेल्दै मैले धेरै दिउँसोको समय  त्यस सिढ़ीमा मेरो सामर्थ्य बाहिरका  किताबका पाना पल्टाउँदै  घण्टौं बसेको सम्झना छ |

रचनामा भुइँ तल्लाबाट पहिलो तल्ला उक्लिने एउटा सानो काठको सिढ़ीले मलाई सोझै कोलकता पार्क स्ट्रिटको अक्सफोर्ड बुकस्टोरको सम्झना आयो – अर्कै संसारको प्रवेश-द्वार, द् प्लेटफर्म नाइन र थ्री क्वार्टर्स, जसले विशिष्ट पुस्तक पसलको जादुमा पुर्याउँदछ |

सन् २०१९ सालमा गान्तोक भ्रमण अघि मलाई रचना बुक्स, बुकमेन्स, क्याफे फिक्सन वा रमण श्रेष्ठबारे केही थाहा थिएन | मैले गान्तोकमा दार्जीलिङको हाल-प्रसिद्ध रिभल्भरसित मिल्दो-जुल्दो यसको ब्रेड एण्ड ब्रेकफास्ट एकाई बुकमेन्समा आफू बस्न कोठा सुरक्षित गराएको थिएँ |

मेरो पहिलो सम्झना नवम्बर महिनाको चिसो बिहानीमा रचनामा पुग्दा त्यहाँ शीशाको दैलोमा रङ्गीन अक्षरमा लेखिएको यो पङ्क्तिले स्वागत गरेको थियो – “तपाईंको जीवन एक कथा हो |” मेरो छोरा, त्यस बेला ९ वर्ष, दगुर्दै साँघुरो  सिढ़ी उक्लेर माथि कोठामा पुग्यो, म स्वयम् भने क्याफे फिक्शनमा प्रवेश गर्दा त्यहाँको वातावरणले तत्कालै सम्मोहित भएँ | त्यसपछिका तीन दिन प्राय: दिनभरी त्यहीँ व्यतीत गरें अनि रमण र उसको रमाइलो परिवारसित परिचित भएँ |

बुकमेन्स/रचनाको बाहिर हेर्दा शहरको आन्तरिक भागको एक ठेट नमूना थियो, गान्तोकको मध्यवर्गीय वास्तुकलाको  -   ससाना बार्दली भएको एक ठाड़ो चौकोर, मात्र तीन वा चार तल्ले भवन, ससाना बार्दली भए ता पनि कोठाहरु प्रवेश गर्न पर्याप्त खुल्ला स्थान थियो | यस भवनले यहाँ कुनै पाहुना-घर पनि छ भन्ने झट्ट आभास हुँदैन बरु, कुनै व्यापारिक प्रतिष्ठानको गन्ध बिनाको यो एक कुशलतापूर्वक देखरेख गरिएको आरामदायी आवास भएको जनाउँदछ |

गत दुइ दशकमा रचना बुक्स पूर्वीय हिमाली भेकमा सम्भवत: सर्वश्रेष्ठ जीवन्त साँस्कृतिक गन्तव्यको रूपमा विकसित भएको छ | यस पुस्तक-पसलले नियमित रूपमा आफैलाई विविध विषयमाथि वार्तालाप, पुस्तक-लोकार्पण, पठन-पाठन, कार्यशाला साथै कला-चलचित्र प्रदर्शन आयोजित गरी स्वयमलाई ज्ञान तथा समकालीन संस्कृतिमाथि गहन चर्चा-परिचर्चा गर्नका लागि एक आन्तरिक स्थलको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ | यसको उद्देश्य ‘संसारलाई नै हिमालय/हिमाली भेकमा भित्राउने अनि यसको बदली हाम्रो जीवनको केही अंश शेष संसारसित बाँड़चुड़ गर्ने’ हो |
श्रेष्ठ ‘जयपुर लिटरेचर फेस्टिभल’, ‘द् हिन्दू लिट फ़र लाइफ’, ‘गोवा आर्ट्स एण्ड लिटरेचर फेस्टिभल’, ‘जयपुर बुकमार्क’, ‘ब्रह्मपुत्र लिटेरेरी फेस्टिभल’ अनि काठमाडौँमा  ‘कान्तिपुर कन्क्लेभ’ जस्ता विभिन्न साहित्यिक तथा प्रकाशन मञ्चहरुमा एक वक्ताको रूपमा निमन्त्रित भएका छन् | उहाँ एक वर्ष लामो  ‘ब्रिटिश काउन्सिल इन्टरनेशनल पब्लिशिङ्ग फेलोशिप २०२२’-का लागि चयनित एक दर्जन प्रकाशकहरु (भारतबाट छ जना र संयुक्त राज्यबाट छ जना)-मध्ये एक हुन् | उहाँ ‘शारजाह बुकसेलर्स कन्फरेन्स २०२२’-मा पनि भारतीय प्रतिनिधिमण्डलमा सामेल एक सहभागी थिए |

सन् २०१५ सालमा रचना बुक्सलाई ‘बेस्ट बुकशप : पब्लिशिङ्ग नेकष्ट इन्ड्सट्री एवार्ड’ अनि २०२० मा हैदराबाद लिट फेस्टमा  ‘फुड फ़र थट बेस्ट बुकस्टोर’-द्वारा पुरस्कृत गरेको थियो |
​
पुस्तक-विक्रेता, प्रकाशक, पाहुनाघर-सञ्चालक - रमण श्रेष्ठ यी सबै हुन्, अझ धेर पनि | सरल भाषामा भनौं भने श्रेष्ठ सिक्किममा साहित्यिक रुचिको एक नयाँ तरङ्गका अग्रदूत हुन्, जसले सहस्राब्दी २०००-को प्रारम्भदेखि नै प्रज्वलित मशालको अभिभावक भई  निरन्तर भरण-पोषण गर्दैआएका छन् | डाकबङ्गला डट कमले रमण श्रेष्ठसित कुराकानी गरेको छ, उहाँका एकल प्रतिष्ठान, लेखन, प्रकाशन तथा प्रसिद्ध चिया-विश्राम ...

Read More